کارشناس بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: یک میان وعده سالم، خوراکی است که حداقل 300 تا 500 کالری از انرژی مورد نیاز روزانه دانش‌آموزان را تأمین کند.
کتایون سلیم با اشاره به طرح پایگاه تغذیه سالم مدارس، بیان کرد: دستورالعمل پایگاه تغذیه سالم به همه مدارس ارسال شده و مدیران ملزم به رعایت موارد مطرح شده در دستورالعمل هستند.
براساس همین دستورالعمل یک میان وعده سالم، خوراکی است که حداقل 300 تا 500 کالری از انرژی مورد نیاز روزانه دانش‌آموزان را تأمین کند.
وی مواد خوراکی سالم و با ارزش را موادی که علاوه بر تأمین 300 تا 500 کالری انرژی، مطابق با استانداردهای بهداشتی تهیه شده باشد، دانست و افزود: پایگاه تغذیه سالم باید شرایط بهداشتی را دارا باشد. موادی که ارزش غذایی پایین داشته باشد، با افزودنی غیرمجاز و غیربهداشتی تهیه شده و فاقد استانداردهای بهداشتی لازم باشد، مواد غذایی ناسالم نامیده می‌شود که فروش آنها منع شده است.
سلیم ادامه داد: بر روی مواد خوراکی سالم باید تاریخ تولید و انقضاء درج شده باشد و نیز مواد عرضه شده باید پروانه ساخت، نام و نشانی کارخانه و علامت استاندارد داشته باشند.
کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی لرستان یادآور شد: در بوفه مدارس بهتر است که خشکبار و خرما، انواع مغزها، بادام زمینی، بادام، بادام هندی، فندق و پسته، کشمش، نخودچی، آجیل سویا، توت خشک، انجیل خشک که جز اقلام مجاز و سالم هستند، عرضه شود. همچنین بهتر است در عرضه مواد غذایی در بوفه مدارس لبنیات که شامل انواع ماست، پنیر، کشک، بستنی به جز بستنی یخی هستند بهصورت پاستوریزه و استریلیزه گنجانده شود. در بوفه مدارس نیز توصیه می‌شود که انواع میوه‌های سالم شسته و ضدعفونی در بسته‌بندی‌های یک نفره وکیوم شده و همچنین انواع میوه خشک سالم در اختیار دانش‌آموزان قرار گیرد.
وی در خصوص بیسکوئیت، کیک و کلوچه، گفت: بیسکوئیت باید ساده بوده و ترجیحاً سبوس‌دار و بدون کرم باشد در حقیقت ما بیسکوئیت‌های کرمدار را توصیه نمی‌کنیم. عرضه کیک و کلوچه معمولاً از نوع غنی‌شده و تهیه شده با روغن حاوی اسید چرب با ترانس زیر 5 درصد توصیه می‌شود. نان سفید باید کمتر استفاده شود و به جای آن انواع نان سبوس‌دار که بسیار برای دانش‌آموزان مفید است، عرضه شود.
سلیم با اشاره به نوشیدنی‌ها‌ی مجازی که بهتر است در بوفه مدارس عرضه شود، گفت: این نوشیدنی‌ها بهتر است شامل انواع شیر، دوغ بدون گاز، ماءالشعیر، انواع آب میوه‌های طبیعی و آب معدنی بوده و همگی این نوشیدنی‌ها باید پاستوریزه و استریلیزه باشند.
کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی لرستان تأکید کرد: لقمه سالم نیز در عرضه بوفه مدارس توصیه می‌شود که این لقمه سالم شامل نان و پنیر و گردو، نان و تخم‌مرغ، نان و پنیر و خیار، نان و پنیر و گوجه فرنگی، نان کره و عسل است. بهتر است این لقمه‌های سالم توسط بوفه‌های مدارس ارائه شود، در غیر اینصورت دانش‌آموزان می‌توانند این مواد غذایی را از منزل همراه خود به عنوان میان وعده با خود به مدرسه بیاورند.
وی اظهار کرد: همچنین بهتر است تخم‌مرغ با پوست، آب پز شده و با درج تاریخ روز عرضه شود، در صورت توزیع خیار و گوجه باید ضدعفونی و شسته شده باشد. اگر پخت و پز و غذای گرم در بوفه مدارس توزیع شود باید فروشندگان بوفه مدارس شرایط لازم را رعایت کنند.
سلیم ادامه داد: مواد غذایی که عرضه و فروشش در پایگاه تغذیه سالم ممنوع است عبارتند از انواع پفک، نوشابه‌های گازدار(به جز ماءالشعیر)، آدامس، شکلات، پاستیل، سوسیس و کالباس، سالاد الویه، چپپس، لواشک و آلو و آلوچه که فاقد علامت استاندارد و پروانه بهره‌برداری است.
این پژوهشگر تصریح کرد: غذاهای گرم مثل آش، انواع سوپ، لوبیا، عدس پخته، حلیم، شله‌زرد، سمنو و فرنی به شرط اینکه آشپزخانه مطابق آیین‌نامه بهداشتی محیط مدارس باشد را می‌توان عرضه کرد. ارائه مواد غذایی گرم نباید در ظروف یکبار مصرف پلاستیکی باشد و از ظروف یکبار مصرف که بر پایه گیاهی هستند، استفاده شود. پخت مواد غذایی باید روزانه و امکان نظارت انجمن اولیا و مربیان بر پخت و توزیع آن وجود داشته باشد.
وی بیان کرد: در خصوص شرایط مکان فیزیکی پایگاه تغذیه سالم، مکان فیزیکی بوفه مدارس، باید دارای فضای مناسب و از سرویس بهداشتی فاصله داشته باشد، قابل دسترسی دانش‌آموزان و نور کافی و مناسب، دیوارش بدون درز و شکاف، جنس کاشی آن قابل شست‌و شو و به رنگ روشن باشد، کف محیط دارای شیب به سمت آبراهه و در و پنجره بدون شکست و ترک و دارای تجهیزات لازم باشد.
سلیم گفت: عرضه آب نبات‌هایی که به سطح دندان می‌چسبند، آب میوه‌هایی که از آب، قند و اسانس میوه تهیه شده باشند، فلافل، بستنی یخی نیز در بوفه مدارس ممنوع است. همچنین عرضه محصولات بدون بسته‌بندی کیک و کلوچه‌ای که روغن حاوی اسید چرب ترانس بیش از 11 درصد باشد، نباید انجام شود.
این محقق اظهار کرد: تجهیزات لازم مکان فیزیکی بوفه مدارس به این شکل است که در و پنجره توری داشته باشد، دارای یخچال، سینک ظرفشویی، هواکش و تهویه، کپسول آتش‌نشانی، سطل زباله دردار با کیسه زباله باشد و نیز حتماً اصول بهداشتی کامل رعایت و انجام شود. عرضه کننده‌های مواد خوراکی، باید روپوش و دستکش یکبار مصرف را هنگام عرضه مواد خوراکی داشته باشند.
وی یادآور شد: اگر عرضه کنندگان مواد خوراکی بوفه مدارس، زخم در دست و صورت خود دارند باید سعی کنند از فروش مواد غذایی خودداری کرده و تا بهبودی کامل با مواد غذایی این پایگاه ارتباط نداشته باشند. به دانش‌آموزان توصیه می‌شود از دستفروشان خرید نکنند و مواد خوراکی بسته‌بندی شده و با شرایط مناسب را، خریداری کنند.
منبع: ایسنا
