یاسر شیخی یگانه؛ پژوهشگر عرصه هنر
اساسا برنامه «دورهمی» به این دلیل که مهران مدیری در آن حضور دارد، حجم مخاطبش بسیار زیاد است. از نظر اجرای اصلی برنامه که خود مدیری کارش را همیشه به درستی انجام می‌دهد و شاید بتوان گفت هیچکس دیگری نیست که بتواند مثل او مخاطب را جذب کند. پس از این نظر برنامه همیشه سطح بالایی داشته، حتی وقتی که آقای ژوله و چند نفر دیگر از نویسندگان اولیه دورهمی از برنامه جدا شدند، همه فکر می‌کردند سطح برنامه پایین می‌آید و موضوعات انتخابی به خوبی گذشته نخواهد بود، اما دیدیم که مدیری با چند نویسنده جدید کار را خیلی خوب پیش برد. به نظر من مشکل اصلی برنامه «دورهمی» فرم دعوت کردن از مهمان‌هاست و اینکه این افراد با چه فرمولی و به چه ترتیبی انتخاب می‌شوند. چه در تلویزیون ایران و چه در کشورهای دیگر برنامه‌هایی که پرمخاطب هستند، سعی می‌کنند مهمان‌هایی دعوت کنند که حضورشان یک مقدار سطح فرهنگی، سطح سواد در مسائل مختلف و سطح درک مسائل اجتماعی را برای مخطبان‌شان بالاتر ببرد، ولی متاسفانه در برنامه دورهمی چنین چیزی دیده نمی‌شود. یعنی خواننده‌ها یا افرادی را دعوت می‌کنند که چنین توانایی در آنها وجود ندارند و چیزی برای آموختن به مردم ندارند. البته این در رابطه با تمام مهمان‌های دورهمی صادق نیست، ولی بسیاری از آنها به خصوص کسانی که در حوزه موسیقی فعالیت می‌کنند این ضعف را دارند.
آموزش موسیقی رایگان
قصد قیاس بین دورهمی با هیچ برنامه تلویزیونی دیگری را ندارم، اما یک مثال می‌زنم، محمد معتمدی به یک برنامه تلویزیونی دیگر آمد و در همان برنامه گفت که می‌خواهم چند گوشه از موسیقی ایرانی را به مردم یاد بدهم. با همان آدم‌هایی که در استودیو بودند تمرین کرد و مثلا برای مردم شرح داد وقتی می‌گویند اذان «موذن‌زاده اردبیلی» در بیات ترک است، یعنی چه. او در مقابل مردم و دوربین درآمد بیات ترک را خواند و بعد همان اذان را هم خواند. خب چه چیزی از این بهتر که من مخاطب حداقل می‌فهمم وقتی کسی می‌گوید این بیات ترک است، منظورش چیست. وقتی می‌گوییم مهمان برنامه سطح فرهنگی و آگاهی مخاطب را بالا می‌برد، یعنی همین، یعنی کسی باشد که چیزی بر داشته‌های مخاطب اضاف کند، نه اینکه کسی بیاید که نه تنها چیزی به من اضافه نمی‌کند، سطح من را هم پایین‌تر می‌آورد و چیپ‌تر می‌کند. انتخاب خواننده‌ها در برنامه دورهمی مخصوصا در این اواخر فاجعه بار شده، مثلا مدیری به هنرمندی می‌گوید که اسم گروه هنری‌تان را چطور انتخاب کردید؟ بعد جواب شنید که همینطوری سرچ کردیم، یک اسمی آمد و همان اسم را انتخاب کریدم، بعد فهمیدیم که تلفظ ما از آن اسم درست نیست و تلفظ صحیح آن جور دیگری است. خب چنین چیزهایی پیامدهای خیلی بدی دارد، آنها حتی نتوانستند از روی یک اسم آن را درست بخوانند. جوانی هم که برنامه را می‌بیند فکر می‌کند که نکات اصولی موسیقی هم همینطوری الکی است و با همین سبک و سیاق رشد می‌کند.
آنتن برای عده‌ای خاص
با آمدن هنرمندانی با این شرایط، سطح مخاطب به طرز فاجعه باری پایین می‌آید، مثلا خواننده‌هایی می‌آیند که هنوز یک آلبوم کامل موسیقی منتشر نکرده‌اند، اما روی آنتن تلویزیون حضور پیدا می‌کنند. شاید کسی بگوید اینها را مردم دوست دارند، مخاطب دارند و اشکالی ندارد اگر به تلویزیون بیایند، ولی نه مخاطب اینها را هم برایشان درست کردند. چه کسی این افراد را معرفی کرده؟ همین رسانه‌ها. وگرنه خواننده‌های واقعی به طور ناگهانی و یک شبه رشد نمی‌کنند، این افراد چون رسانه‌ها از آنها حمایت کردند و آثارشان را به خورد مردم دادند به شهرت رسیدند. ما آدم‌هایی در حوزه موسیقی داریم که ده‌ها سال تجربه کار دارند ولی هیچ وقت به تلویزیون دعوت نمی‌شوند و هیچکس معرفی‌شان نمی‌کند. بهانه آنها هم این است که این خوانندگان باوجود سابقه زیادشان مخاطبی ندارند، درحالی که دارند و اگر هم بپذیریم ندارند، ضعف کار من و شماست که در حوزه رسانه فعالیت می‌کنیم و آنها را معرفی نکردیم. به طور کلی می‌توان گفت که انتخاب‌های اخیر دورهمی انتخاب‌های خوبی نبوده، از این نظر که برنامه مهمی است و کسی مثل مدیری اعتبار زیادی در حوزه تلویزیون، فرهنگ و هنر دارد و مخاطب به او اعتماد می‌کند، به نظرم حیف است که این اعتماد و اعتبار را اینطور راحت خرج کنند. البته در قسمت‌های مختلف این برنامه افرادی مثل ابوالفضل پورعرب یا داریوش فرهنگ مهمان آن شدند که خیلی خوب بودند. یا مانی رهنما که به این برنامه آمد واقعا انتخاب به جایی بود، او بیست سال است که می‌خواند و حرف برای گفتن دارد. پس کسی به حضور او یا افرادی در سطح او اعتراض نمی‌کند، اما گاهی می‌بینیم کسانی که به این برنامه می‌آیند یک هفته یا یک ماه بعد کنسرت دارند، یعنی برای آن برنامه ریزی کردند و این یک تبلیغ ناجوانمردانه است. شاید کسی بگوید چه ایرادی دارد تبلیغ کنسرت هم بشود، اما نکته اینجاست که چرا این فرصت فقط برای یک عده معدود وجود دارد و چرا برای دیگران نیست؟ چرا فقط تعداد انگشت شماری که با یک یا چند نفر ارتباط دوستی و کاری دارند این امکان را پیدا می‌کنند؟
مدیری قدر خودش را نمی‌داند
تلویزیون باید در انتخاب افرادی که به برنامه‌های مختلف دعوت می‌شوند خیلی دقت کند، البته بخشنامه‌ای هم نمی‌توان برخورد کرد، اما باید کاری کنند که سطح کیفی مهمان‌ها بالا برود، آدم‌هایی بیاورند که سرشان به تنشان بیارزد و سطح مردم با دیدن آنها بالا برود. یک نکته را نیز نباید فراموش کنیم، خود مهران مدیری یک وزنه است، ما باید نقد اول را به او داشته باشیم که چرا اعتبارت را اینطور خرج می‌کنی؟ تو که به هرکسی بگویی، نه نمی‌گوید. شاید تعداد آدم‌هایی که در ایران دعوت مهران مدیری برای حضور در برنامه‌اش را رد کنند، 5 نفر باشد، خب تو که می‌توانی این همه آدم درست و با معلومات را به استودیو بیاوری، چرا به سراغ کسانی می‌روی که هیچ چیزی برای گفتن ندارند؟ طرف در برنامه دورهمی آواز می‌خواند، اصلا معلوم نیست سر و ته کارش کجاست، بعد می‌گوید من موسیقی ایرانی کار کردم. در چنین شرایطی مهران مدیری باید قدر خودش را بداند، او در حوزه اجرا فوق‌العاده است، همه برنامه‌اش را می‌بینند و اگر هم یک قسمت از آن را از دست بدهند، روز بعد در شبکه‌های اجتماعی دنبال این هستند که ببینند مدیری دیشب در برنامه چه گفته بود. پس او باید دلسوزِ دورهمی و البته خودش باشد.
آموزش موسیقی رایگان
قصد قیاس بین دورهمی با هیچ برنامه تلویزیونی دیگری را ندارم، اما یک مثال می‌زنم، محمد معتمدی به یک برنامه تلویزیونی دیگر آمد و در همان برنامه گفت که می‌خواهم چند گوشه از موسیقی ایرانی را به مردم یاد بدهم. با همان آدم‌هایی که در استودیو بودند تمرین کرد و مثلا برای مردم شرح داد وقتی می‌گویند اذان «موذن‌زاده اردبیلی» در بیات ترک است، یعنی چه. او در مقابل مردم و دوربین درآمد بیات ترک را خواند و بعد همان اذان را هم خواند. خب چه چیزی از این بهتر که من مخاطب حداقل می‌فهمم وقتی کسی می‌گوید این بیات ترک است، منظورش چیست. وقتی می‌گوییم مهمان برنامه سطح فرهنگی و آگاهی مخاطب را بالا می‌برد، یعنی همین، یعنی کسی باشد که چیزی بر داشته‌های مخاطب اضاف کند، نه اینکه کسی بیاید که نه تنها چیزی به من اضافه نمی‌کند، سطح من را هم پایین‌تر می‌آورد و چیپ‌تر می‌کند. انتخاب خواننده‌ها در برنامه دورهمی مخصوصا در این اواخر فاجعه بار شده، مثلا مدیری به هنرمندی می‌گوید که اسم گروه هنری‌تان را چطور انتخاب کردید؟ بعد جواب شنید که همینطوری سرچ کردیم، یک اسمی آمد و همان اسم را انتخاب کریدم، بعد فهمیدیم که تلفظ ما از آن اسم درست نیست و تلفظ صحیح آن جور دیگری است. خب چنین چیزهایی پیامدهای خیلی بدی دارد، آنها حتی نتوانستند از روی یک اسم آن را درست بخوانند. جوانی هم که برنامه را می‌بیند فکر می‌کند که نکات اصولی موسیقی هم همینطوری الکی است و با همین سبک و سیاق رشد می‌کند.
آنتن برای عده‌ای خاص
با آمدن هنرمندانی با این شرایط، سطح مخاطب به طرز فاجعه باری پایین می‌آید، مثلا خواننده‌هایی می‌آیند که هنوز یک آلبوم کامل موسیقی منتشر نکرده‌اند، اما روی آنتن تلویزیون حضور پیدا می‌کنند. شاید کسی بگوید اینها را مردم دوست دارند، مخاطب دارند و اشکالی ندارد اگر به تلویزیون بیایند، ولی نه مخاطب اینها را هم برایشان درست کردند. چه کسی این افراد را معرفی کرده؟ همین رسانه‌ها. وگرنه خواننده‌های واقعی به طور ناگهانی و یک شبه رشد نمی‌کنند، این افراد چون رسانه‌ها از آنها حمایت کردند و آثارشان را به خورد مردم دادند به شهرت رسیدند. ما آدم‌هایی در حوزه موسیقی داریم که ده‌ها سال تجربه کار دارند ولی هیچ وقت به تلویزیون دعوت نمی‌شوند و هیچکس معرفی‌شان نمی‌کند. بهانه آنها هم این است که این خوانندگان باوجود سابقه زیادشان مخاطبی ندارند، درحالی که دارند و اگر هم بپذیریم ندارند، ضعف کار من و شماست که در حوزه رسانه فعالیت می‌کنیم و آنها را معرفی نکردیم. به طور کلی می‌توان گفت که انتخاب‌های اخیر دورهمی انتخاب‌های خوبی نبوده، از این نظر که برنامه مهمی است و کسی مثل مدیری اعتبار زیادی در حوزه تلویزیون، فرهنگ و هنر دارد و مخاطب به او اعتماد می‌کند، به نظرم حیف است که این اعتماد و اعتبار را اینطور راحت خرج کنند. البته در قسمت‌های مختلف این برنامه افرادی مثل ابوالفضل پورعرب یا داریوش فرهنگ مهمان آن شدند که خیلی خوب بودند. یا مانی رهنما که به این برنامه آمد واقعا انتخاب به جایی بود، او بیست سال است که می‌خواند و حرف برای گفتن دارد. پس کسی به حضور او یا افرادی در سطح او اعتراض نمی‌کند، اما گاهی می‌بینیم کسانی که به این برنامه می‌آیند یک هفته یا یک ماه بعد کنسرت دارند، یعنی برای آن برنامه ریزی کردند و این یک تبلیغ ناجوانمردانه است. شاید کسی بگوید چه ایرادی دارد تبلیغ کنسرت هم بشود، اما نکته اینجاست که چرا این فرصت فقط برای یک عده معدود وجود دارد و چرا برای دیگران نیست؟ چرا فقط تعداد انگشت شماری که با یک یا چند نفر ارتباط دوستی و کاری دارند این امکان را پیدا می‌کنند؟
مدیری قدر خودش را نمی‌داند
تلویزیون باید در انتخاب افرادی که به برنامه‌های مختلف دعوت می‌شوند خیلی دقت کند، البته بخشنامه‌ای هم نمی‌توان برخورد کرد، اما باید کاری کنند که سطح کیفی مهمان‌ها بالا برود، آدم‌هایی بیاورند که سرشان به تنشان بیارزد و سطح مردم با دیدن آنها بالا برود. یک نکته را نیز نباید فراموش کنیم، خود مهران مدیری یک وزنه است، ما باید نقد اول را به او داشته باشیم که چرا اعتبارت را اینطور خرج می‌کنی؟ تو که به هرکسی بگویی، نه نمی‌گوید. شاید تعداد آدم‌هایی که در ایران دعوت مهران مدیری برای حضور در برنامه‌اش را رد کنند، 5 نفر باشد، خب تو که می‌توانی این همه آدم درست و با معلومات را به استودیو بیاوری، چرا به سراغ کسانی می‌روی که هیچ چیزی برای گفتن ندارند؟ طرف در برنامه دورهمی آواز می‌خواند، اصلا معلوم نیست سر و ته کارش کجاست، بعد می‌گوید من موسیقی ایرانی کار کردم. در چنین شرایطی مهران مدیری باید قدر خودش را بداند، او در حوزه اجرا فوق‌العاده است، همه برنامه‌اش را می‌بینند و اگر هم یک قسمت از آن را از دست بدهند، روز بعد در شبکه‌های اجتماعی دنبال این هستند که ببینند مدیری دیشب در برنامه چه گفته بود. پس او باید دلسوزِ دورهمی و البته خودش باشد.