هر روز خبری از گران شدن کاغذ یا مشکلات گمرکی به گوش میرسد و روزنامهها و مجلات یکی پس از دیگری عطای چاپ روی کاغذ را به لقایش میبخشند و تصمیم میگیرند که از این به بعد تنها روی بستر وب مطالبشان را منتشر کنند. اما تصمیم گرفتن تنها برای موفقیت یک نشریه اینترنتی کافی نیست و زیرساختهای سختافزاری و نرمافزاری متفاوتی برای مورد توجه قرار گرفتن یک روزنامه در اینترنت نیاز است.
حوریه دهقانشاد، استاد ارتباطات درباره این زیرساختها به «ابتکار» میگوید: طبیعی است که روزنامههای اینترنتی در درجه اول به اینترنت پرسرعت و باندهای وسیعتر نیاز دارند که ما در این زمینه با مشکل روبهرو هستیم. به دلیل همین سرعت پایین، دسترسی مردم به روزنامههای اینترنتی سخت است. اما از لحاظ ساختاری نیازمند این هستیم که افراد مشغول به کار در این روزنامهها همیشه در دسترس باشند چون خبرها در روزنامههای اینترنتی مدام در حال تغییر هستند و اخبارشان با واکنشهای سریع مخاطبان روبهرو میشود و به همین دلیل به صورت پیوسته نیاز دارند که خبرهای تکمیلی بنویسند یا تیترها را عوض کنند و ... روزنامهنگارانی باید در روزنامههای مجازی مشغول به کار شوند که توانایی چنین اقداماتی را داشته باشند، وگرنه روزنامه اینترنتی همان روزنامه کاغذی است که فقط شکلش تغییر کرده و ممکن است به زودی رو به نابودی و زوال برود.
این استاد ارتباطات ادامه میدهد: در همه جای دنیای روزنامههای اینترنتی روزنامههایی هستند که دائم در حال آپدیت شدن هستند. بنابراین روزنامهها باید از لحاظ منابع انسانی تامین باشند تا بتوانند در بازار رقابت باقی بمانند.
شاید در این بین این سوال مطرح شود که با وجود خبرگزاریهایی که گزارشهای تحلیلی هم منتشر میکنند دیگر چه نیازی به روزنامههای اینترنتی وجود دارد؟ دهقانشاد در رابطه با تفاوت روزنامه اینترنتی و خبرگزاری میگوید: ایراد گرفتن به انتشار روزنامه اینترنتی در زمان وجود خبرگزاری شبیه این است که بگوییم زمانی که دو روزنامه منتشر میشود چه نیازی به روزنامه سوم است. اما سیاستهای این روزنامهها با هم تفاوت دارند، همانطور که سیاستهای روزنامه اینترنتی و خبرگزاری با هم متفاوت است.
او ادامه میدهد: مخاطب به دلایلی روزنامه یا خبرگزاری خاصی را انتخاب میکند. ممکن است این دلیل معطوف به ایدئولوژی و نگاه آن روزنامه به مسائل باشد. بنابراین مخاطبان بنابر تفاوت و شباهت نگاه رسانهها به مسائل آنها را برای اطلاع از اخبار و خواندن گزارشهای تحلیلی انتخاب میکنند. هر رسانه چارچوبهای خاصی برای خودش دارد که باعث میشود مخاطبان را به سمت خودشان جلب کنند. روزنامهها البته عمیقتر به مسائل میپردازند، گزارشهای تحلیلیتر و یادداشتهای عمیق بیشتر در روزنامهها دیده میشود.
آیا خبرنگاران روزنامههای کاغذی و مجازی با هم تفاوت دارند؟ دهقانشاد میگوید: به جز آنلاین بودن و همیشه در دسترس بودن خبرنگار، توانایی و نوع نگارش خبرنگار در فضای مجازی بسیار مهم است. به دانشجویان علوم ارتباطات و رسانه در دانشگاهها آموزشهایی داده میشود که خیلی سریعتر بتوانند تولید خبر کنند و یا گزارشهای مورد نیاز را تهیه کنند. اگر هم در دانشگاهها این آموزشها به آنها داده نشده است، این افراد باید بتوانند بنابر تجربه به این مهارت دست پیدا کنند. سرعت خبرنگار به دلیل حجم وسیعی از مخاطبانی که تحت پوشش قرار میگیرند باید بیشتر از پیش باشد. موقعیت خبرنگاران و وظیفه آنها در روزنامههای اینترنتی به مراتب حساستر از روزنامههای کاغذی است.
اینترنتی شدن روزنامهها چه تاثیری بر نوع مخاطبان این رسانهها میگذارد؟ آیا تغییری در گروه سنی مخاطبان حاصل میشود؟ آیا روزنامهها باید سبک و سیاق کاری خود را در روزنامههای اینترنتی تغییر دهند؟ دهقانشاد میگوید: رنج سنی مخاطبان نشریات اینترنتی به شدت پایین خواهد آمد. حتی ممکن است رسانهها مخاطبان میانسال به بالای خود را از دست بدهند و دیگر مانند گذشته این رده سنی جزو مخاطبان نباشند و در عوض رده سنی وجوان و جوان جایگزین میانسالان شوند. طبیعی است که برای این مخاطبان نوع مطالب دیگری اهمیت دارد. با تغییر گروه سنی مخاطبان، باید به خواستههای آنان توجه کرد. جوانان به صورت مولتی مدیا به همه چیز نگاه میکند یعنی اگر خبری را پیگیری میکند، هم به دنبال متن گزارش است و هم تصویر.
او میخواهد خبر را به صورت صوتی و تصویری دنبال کنند، یادداشت بخوانند و .... امروز نسل جوان و نوجوان دیگر چندان دنبال خواندن نیستند و روزنامههای اینترنتی با داشتن توانایی در ارائه خبر به صورت صوتی و تصویری میتوانند حاشیههای اخبار را کاملا پوشش دهند و به این روش جوانان را جذب مسائل و اتفاقات روز بکنند.
این استاد ارتباطات در رابطه با آگاهی پیدا کردن جوانان با روزنامههای اینترنتی و به دنبال آن پیشرفت جامعه میگوید: این موضوع بستگی به نگاه حاکم در جامعه دارد. گاهی ممکن است جامعه تمایلی به آگاهی هرچه بیشتر جوانان نداشته باشد. اما از سوی دیگر زمانی که سیاست آگاهیبخشی جوانان در جامعهای وجود داشته باشد، هرچه جامعه نسبت به مسئولیتها و حقوق خود آگاهی بیشتری داشته باشد، آن جامعه رو به پیشرفت میروند.
کشورهای بسیار کوچکی که امروز جزو کشورهای پیشرفته هستند، شاید بسیاری از ویژگیها و تواناییهای کشور ما را نداشته باشند اما به دلیل وجود شهروندان متعهد و مسئول پیشرفت کردهاند چون نسبت به اتفاقاتی که در اطرافشان رخ میدهد احساس مسئولیت میکنند و نگاه بیتفاوتی به مسائل جامعه ندارند و مشرکت اجتماعی بالاتری دارند. طبیعی است که هر چه شهروندان آگاه تر باشند، جامعه بیشتر به سمت پیشرفت و توسعه گام برمیدارد.
منبع: روزنامه ابتکار