طی این سالها بسیاری از کارشناسان بر این موضوع تاکید داشتند که این سازمان باید دوباره احیا شود چون مدیریت برنامهریزی و منابع انسانی دو موضوع تفکیکناپذیر از یکدیگر هستند ضمن اینکه با انحلال این سازمان مباحث مطالعاتی و پژوهشی به فراموشی سپرده شده و در این راستا برخی از کارشناسان و نمایندگان مجلس نامهای را به محمود احمدینژاد مبنی بر بازنگری تصمیم خود در انحلال سازمان مدیریت و برنامهریزی ارائه کردند که مورد قبول واقع نشد؛ تا اینکه در آستانه روی کار آمدن دولت یازدهم مجلس فوریت طرح تشکیل سازمان مدیریت، برنامهریزی و بهرهوری را تصویب کرد و پس از تشکیل کابینه دولت نیز زمزمههایی مبنی بر احیای مجدد این سازمان شنیده شد.
در نهایت در 19 آبان 1393، با دستور رئیس جمهور و تصویب شورای عالی اداری، با ادغام دو معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی و توسعه مدیریت و سرمایهٔ انسانی رئیس جمهور، سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور با مصوبه شورای عالی اداری احیا شد.
به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی فعالیت مجدد سازمان مدیریت و برنامهریزی، سرعت عمل و آیندهنگری در انجام امور کاری را به همراه دارد ضمن اینکه تشکیل این سازمان به صورت مستقل در استانها سبب میشود تا فعالیت این سازمان با نگاه تحول گرایانه در استانها دنبال شود.
با احیای مجدد این سازمان محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور نیز طی احکام جداگانهای، رؤسا و سرپرستان سازمان مدیریت و برنامهریزی استانها را منصوب کرد و رضا جمشیدی که پیش از این در سمت معاونت اشتغال و برنامهریزی استاندار خراسان رضوی فعالیت میکرد به عنوان رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی خراسان رضوی منصوب شد، تشکیل مستقل این سازمان در استان بهانه ای شد تا با وی در ارتباط با برنامهها و رویکردهای این سازمان بعد از احیا و همچنین اعتبارات و مباحث اقتصادی خراسان رضوی گفتوگو کنیم که در ادامه میخوانید.
فارس: جناب جمشیدی ضمن تبریک انتصاب جنابعالی به عنوان رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی خراسان رضوی در ابتدا در ارتباط با جایگاه این سازمان که در دولت گذشته منحل شده بود و ضرورت احیای آن توضیحاتی ارائه بفرمایید.
در ارتباط با بحث سازمان مدیریت و برنامهریزی موضوعات مختلفی در چند سال اخیر شنیده شده اما به اعتقاد من جدا از نگاههای سیاسی که وجود دارد، باید مرکز تصمیمگیری و برنامهریزی فارغ از مرکز موضوعاتی باشد که محوریت سیاسی دارند و در دولت گذشته این سازمان به دو قسمت تقسیم شد که یکی معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور و دیگری معاونت منابع انسانی است که این دو به اعتقاد کارشناسان قابل تفکیک نیستند چون یکی از ارکان برنامهریزی و مهمترین رکن اجرایی کردن برنامهها نیروهای انسانی است.
* ساماندهی برنامههای استانی با احیای سازمان مدیریت و برنامهریزی
قطعا تصمیمگیریها باید با مدیریت متمرکز و یک جا انجام شود از این رو به نظر میرسد احیای دوباره سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور و تجمیع این دو معاونت که در گذشتههای دور نیز این دو سازمان از هم جدا بودند کمک شایانی به اجرایی و ساماندهی برنامهها میکند.
بحثهایی که در مورد منابع نیروی انسانی، بکارگیری و آموزش و تحول نیروی انسانی مطرح میشود قطعا یکی از الزاماتش مسائل اعتباری و بودجهای است که اگر از هم فاصله داشته باشند به نظر میرسد تصمیمگیریها با اختلال مواجه شود.
در سطح استانها شاهد بودیم که سازمان مدیریت و برنامهریزی با تمام امکانات و اختیارات در اختیار استانداریها به صورت معاونت برنامهریزی قرار گرفت تا مسائل در فضای حاکم در استانداریها که نماینده عالی دولت هستند منتقل شود که این امر از یک جهت خوب بود چون تصمیمگیریها به سرعت انجام میشد اما در عمل وقتی تصمیمات از یک مرکز کارشناسی خارج شود میتواند اتفاقات مختلفی برای آن بیفتد و در این راستا نیز ما شاهد بودیم که در برخی از استانها تصمیمگیریها کارشناسی شده نبودند و یا تصمیمگیریهایی بودند که صرفا به برنامهریزی بر نمیگشت و این آسیب بحث ادغام بود.
* اخذ تصمیمگیریهای غیرکارشناسی شده با تجمیع دو سازمان
سازمان مدیریت و برنامهریزی ارتقا پیدا کرده بود و به سطح معاونت استانداری و در کنار استاندار قرار میگرفت یعنی اگر استانداری اعتقاد به برنامه داشتند این کمک به تصمیمات قویتر و اجرایی کردن آنها میکرد اما در برخی از استانها از این ابزار برای تصمیمهایی استفاده میشد که پایه کارشناسی شده نداشت و در مجموع باید گفت که از بعد کارشناسی تشکیل سازمان مستقل مدیریت و برنامهریزی مطلوبتر خواهد بود.
شایان ذکر است که در انتصاب روسای این سازمان هم تصمیم به این گونه بوده که با پیشنهاد استاندار و تایید رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور باشد برعکس تمام سازمانهایی که با پیشنهاد وزارتخانه و تایید یا رد استاندار انتخاب میشوند و تنها سازمانی است که پیشنهاد انتخاب توسط استاندار داده میشود.
* اختلال در اجرای برنامهها با نبود نماینده مستقل سازمان برنامهریزی در استانها
فارس: اینکه سازمان از شکل معاونت خارج و به صورت مستقل فعالیت میکند چه تاثیری در برنامهریزیها و روند اجرایی اقدامات خواهد داشت؟
یکی از ایراداتی که به شکل قبلی وارد بود این بود که سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور در استانها یک نماینده مستقل نداشت و ما زیر نظر وزارت کشور فعالیت میکردیم و ارتباط مستقیمی با معاونت برنامهریزی کشور نداشتیم و چون دو سازمان جدا و مستقل بودیم بعضا پیگیری برخی مسائل با مشکل مواجه میشد و اینکه الان در کنار استاندار و به عنوان نماینده استانی سازمان مدیریت و برنامهریزی فعالیت میکنیم قطعا این ارتباطات وسیعتر و بهتر خواهد شد.
در حال حاضر یک سری اقدامات در یک ماه اخیر از طریق سازمان در استانها انجام میشود که در گذشته به این شکل انجام نمیشد و آنها قبلا نمایندگانی را به استانها برای پیگیری برنامههای اجرایی خود میفرستادند اما امروز با یک انسجام و تعامل بهتر اقدامات پیش میرود ضمن اینکه در خراسان ما ارتباطمان با استانداری تغییری نداشته اما با سازمان مدیریت و برنامهریزی ارتقا پیدا کرده که این امر گام منسجمی برای بهبود شرایط و اجرای برنامهها در استان خواهد بود.
* فاصله قابل توجه اعتبارات با جمعیت و مساحت خراسان رضوی
فارس: خراسان رضوی یکی از استانهای استراتژیک کشور است اما از موضوع کمبود اعتبارات رنج میبرد و سالهای متمادی است که شاهد مطرح شدن این موضوع از سوی مسئولان استانی و نمایندگان مردم در مجلس هستیم، آیا پیگیری جدی با تشکیل سازمان مدیریت و برنامهریزی در استان قرار است برای حل این مشکل انجام شود؟
همانطور که اشاره کردید اختصاص و سهم کم استان از اعتبارات موضوع جدیدی نیست و در حال حاضر سهم استان از اعتبارات 5.8 است که این اعتبارات یا از نظر پهنا و وسعت جغرافیایی و یا برای ارتقای سطح ارتقای خدمات و جمعیت توزیع میشود.
در حقیقت هماکنون اختصاص اعتبارات متاثر از دو شاخص مساحت و جمعیت است و با توجه به اینکه استان خراسان رضوی 8 درصد جمعیت و 7.2 مساحت کشور را دارد باید سهم استان بین این دو عدد باشد اما همانطور که مشاهده میکنید 5.8 تا 7.5 فاصله قابل توجهی دارد و البته به نظر من تنها این دو شاخص برای اختصاص اعتبارات یک استان کفایت نمیکند.
* اختصاص اعتبار محدود و ناچیز به 2 میلیون و 300 هزار نفر از جمعیت کمبرخوردار مشهد
خراسان رضوی با یک سری مسائلی مواجه است که نیازمند افزایش میزان اعتبارات است به عنوان مثال در استان یک میلیون و 100 هزار نفر جمعیتی داریم که در مناطق کمتر توسعه یافته زندگی میکنند و این جمعیت از کل جمعیت بسیاری از استانهای کشور بیشتر است و اگر بخواهیم فقط به همین تعداد جمعیت خدمات دهیم سهم اعتبار اختصاصی بسیار کم است، همچنین یک میلیون و 200 هزار نفر از جمعیت شهرستان مشهد در حاشیه شهر زندگی میکنند که وضعیت بسیار نامناسبی دارند و ممکن است تمام این حاشیهنشینها در مناطق محروم قرار نگرفته باشند اما از نظر امکانات در وضعیت نامطلوبی قرار دارند و اگر ما بخواهیم به این دو جمعیت که به 2 میلیون و 300 هزار نفر میرسند خدمترسانی داشته باشیم وقتی با بسیاری از استانها که جمعیت کمتری نسبت به این آمار دارند مقایسه کنیم میبینیم که این جمعیت از سهم بسیار کمتری برای برخورداری از امکانات برخوردارند درنتیجه 5.8 رقم خوبی نیست.
* درآمد سرانه یک خراسانی حدود 65 درصد یک ایرانی است
همچنین وقتی درآمد سرانه یک خراسانی را با درآمد سرانه یک ایرانی مقایسه میکنیم میبینیم که درآمد سرانه یک خراسانی حدود 65 درصد یک ایرانی است و با توجه به میزان اعتبارات میبینیم که مردم خراسان نسبت به کشور درآمد کمتری دارند بنابراین در دادن امکانات، ایجاد سرمایه گذاری و ایجاد زیرساختها در استان نسبت به میانگین کشور به گونهای عمل کردیم که به میانگین کشوری نرسیدهایم و این در صورتی است که استان خراسان به دلیل همجواری با دو کشور افغانستان که بازار مناسب برای استان است و کشور ترکمنستان که دروازه ورودی به کشور چین است و بخش خصوصی فعال و قوی باید درآمد بسیار بهتری میداشت و این امر نشان میدهد که در دادن امکانات، توازن مورد نظر و جایگاه استان خراسان رضوی فاصله داریم.
پیگیریهای زیادی در دولتهای قبلی و دولت یازدهم توسط استانداری و نمایندگان برای ارتقای سهم استان از اعتبارات انجام شد و حتی در سفر هیئت دولت به استان این موضوع را مطرح کردیم اما دوستان هم محدودیتهایی را مطرح می کنند که منجر به ارتقای این سهم نشده است.
* بیشتر از سهم و حد خراسان رضوی اعتبار مطالبه نکردهایم
باید توجه داشت که ما بیشتر از سهم و حد استان را مطالبه نمیکنیم و در اخذ اعتبارات دچار مشکلاتی از سوی مرکز بودیم و امیدواریم شکل گیری سازمان مدیریت و برنامهریزی کمک کند تا سهم بهتری را در قالب ردیفهایی که در بودجه 94 و ظرفیت لایحه بودجه 95 وجود دارد کسب کنیم، کما اینکه در سال گذشته رقم 50 میلیارد تومان را برای حاشیه شهر مشهد اخذ کردیم هرچند که این رقم برای حل مشکلات کافی نیست اما ایجاد این ردیف و اعتقاد به اینکه مشهد نیاز به این اعتبار دارد کمک میکند تا ما برای سایر مسائل نیز پیگیریهای جدی را برای دریافت سهم واقعی خود داشته باشیم.
* اختصاص بخشی از اعتبارات استانی به حوزه زیارت
فارس: با توجه به اینکه مشهد مقدس میزبان حجم وسیعی از زائران در سال است و در زمینه بودجه زیارت نیز مباحثی مطرح میشود هماکنون تقسیمبندی اعتبارات استان به چه صورت است و آیا اینکه بخشی از اعتبارات استان در زمینه زیارت هزینه میشود برای استان مشکلی ایجاد نمیکند؟
اعتباری که در جلسه شورای برنامهریزی گذشته اعلام شد این بود که معاون برنامهریزی رئیس جمهور مبلغ 320 میلیارد تومان به استان اعتبار اختصاص داد که از این میزان 20 میلیارد تومان اعتبارات زیارت بود یعنی خاص زیارت، مساجد، مصلیها و بقاع متبرکه میشود و این رقم از مجموع 117 میلیارد تومانی است که به کل استانهای کشور اختصاص داده شده است.
برای بحث زیارت این 20 میلیارد تومان با نظر معاون زیارت استاندار خراسان رضوی در جلسه شورای برنامهریزی استان در یک ماه قبل توزیع شد اما اعتباراتی که به خدمترسانی به زائران اختصاص پیدا میکند محدود به این رقم نیست و ما بسیاری از اقداماتی همچون ساخت جاده و راه و یا ساخت بیمارستان که از اعتبار استانی انجام میدهیم زائران نیز از آنها استفاده میکنند و حتی با فرض اینکه اعتبار اختصاص داده شده که مبلغ 20 میلیارد تومان بوده را فقط در حوزه زیارت هزینه کنیم برای این تعداد زائر مبلغ در خور توجهی نخواهد بود.
* پاسخگو نبودن اعتبارت فعلی به نیاز زائران/ اعتبار بودجه زیارت قابل دفاع نیست
به عنوان مثال بیمارستان امام رضا(ع) مبلغ 80 میلیارد اعتبار نیاز دارد تا تمام شود و بیشتر خدماترسانی این بیمارستان به زائران داخلی و خارجی است و ما از سایر منابع خود برای زائران هزینه میکنیم در نتیجه این مبلغ قابل دفاع نبوده و باید از محلهای دیگر تلاش کنیم تا اعتبارات زیارت را افزایش دهیم و یکی از موضوعاتی که باید توسط مسئولان استان مورد تاکید قرار گیرد توجه به بودجه زیارت در برنامه ششم برای 27 میلیون زائر که سالانه به مشهد سفر میکنند، باید باشد.
*90 درصد منابع درآمدی خراسان رضوی از حوزه مالیاتی است
فارس: تامین منابع و اختصاص اعتبارات در خراسان رضوی به چه صورت بوده و بیشتر درآمدهای خراسان رضوی از کدام حوزه تامین میشود؟
منابع کشور عمدتا از نفت و مالیات تامین میشود و تمام درآمدهای کشور در خزانه تجمیع میشود و اعتبارات طبق قانون به هر استان اختصاص مییابد و برخی استانها درآمد به اندازه هزینههای خود ندارند اما برخی دیگر مانند استان خراسان رضوی میزان منابع آنها بیشتر از هزینه و اعتبار اختصاص یافته است.
* درآمدزایی خراسان رضوی بیش از اعتبارات اختصاص یافته است
در بودجه 94 برای استان خراسان رضوی 2 هزار و 500 میلیارد تومان درآمد پیشبینی شده که سال گذشته هزار و 900 میلیارد تومان بود و این در صورتی است که مجموع اعتباراتی که به استان داده شده تاکنون 500 میلیارد تومان در حوزه عمرانی و 370 میلیارد تومان اعتبارات جاری داده شده که در مجموع حدود 900 میلیارد تومان میشود که 90 درصد آن درآمد مالیاتی است.
* افزایش بیکاری خراسان رضوی متاثر از تعطیلی میزان و پدیده نیست
فارس: از ابتدای امسال با آماری که داده شده شاهد افزایش میزان بیکاری در استان خراسان رضوی بودهایم و در این راستا زمزمههایی مطرح میشود که علت این بیکاری را تعطیلی موسسه میزان و مشکلات شرکت پدیده شاندیز اعلام میکنند در ارتباط با صحت و سقم این موضوع توضیحاتی ارائه فرمایید.
با بررسیهایی که در مورد بیکاری انجام شد آمار نشان میدهد که تعداد بیکاران در بهار 94 نسبت به بهار 93، 104 هزار نفر در استان افزایش یافته است که این موضوع دو دلیل دارد و دلیل اصلی افزایش نرخ مشارکت اقتصادی است یعنی افراد جویای کار افزایش یافتهاند.
در حوزه اشتغال یک جمعیت فعال داریم و افرادی را شامل میشود که 10 سال به بالا سن دارند و در دامنه کار قرار میگیرند و ممکن شاغل و یا بیکار باشند و در استان خراسان رضوی این رقم در بهار 94 حدود 40 درصد بوده و دلیل دیگر افزایش جمعیت بوده و در حقیقت از مجموع 104 هزار نفر آمار بیکاری 52 هزار نفر افرادی هستند که در سال گذشته شاغل بودند و هماکنون شغل خود را از دست دادهاند و 52 هزار نفر دیگر برای نخستینبار جویای کار شدند.
مطابق آمار این بیکاری در چند بخش اتفاق افتاده و بیکاری بگیران استان خراسان در بهار 94 با بهار 93 تفاوت معناداری ندارند که نشان میدهد افراد بیمه نبودند اما کسانی که در شرکت بزرگ و یا کارگاه فعالیت میکنند بیمه هستند در نتیجه این حجم و افزایش آمار بیکاران استان به دلیل مشکلات شرکت پدیده و میزان نبوده است.
* رکود بازار مسکن علت اصلی افزایش آمار بیکاران استان
عمده افرادی که بیکار شدهاند در فعالیتهای ساختمانی مشغول بودهاند و رکود بازار مسکن و کاهش ساخت و ساز و بخش کشاورزی سبب این افزایش شده است؛ نکتهای که وجود دارد بیکاری مشکل اصلی برای کل کشور است و با پیگیریها بهبود مییابد و این موضوع در استان خراسان حادتر و خاصتر بوده است چون خشکسالیهای شرق کشور حادتر بود و با توجه به اینکه 95 درصد بخش صنعت استان خصوصی است و از آنجا که بخش خصوصی سریعتر تحت تاثیر نوسانات قرار میگیرد این مشکلات برای استان به وجود میآید.