تلاوت مسابقه‌ای یا تلاوت معنامحور؟

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، دومین قسمت از ویژه‌برنامه رادیویی زنده «فرهنگ تلاوت» در جهت تبیین فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار جامعه قرآنی با حضور حسین کرمی و مهدی قره‌شیخلو، از قاریان بین‌المللی قرآن به روی آنتن شبکه رادیویی قرآن رفت.
در ابتدای این برنامه، مهدی قره‌شیخلو، رئیس سازمان دارالقرآن الکریم با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار اخیر جامعه قرآنی با ایشان که پنجشنبه، 28 خردادماه در طلیعه ماه مبارک رمضان برگزار شد، گفت: هدف از قرائت قرآن این است که مخاطب و شنونده را به مفاهیم قرآن دعوت کنیم و صوت و لحن زیبا باید این انس و الفت را بیشتر کند.
قره‌شیخلو افزود: اگر قاری قرآن بخواهد انس و الفت با قرآن را در میان مستمعین ایجاد کند دو شرط اساسی دارد و شرط اول این است که قاری خودش اهل معنا باشد و با معنای آیات مأنوس بوده و اطلاعات قرآنی خوبی در حد تفسیر، شأن نزول آیات، ترجمه داشته باشد و شرط دیگر به آن عمل و رفتار قاری و شخصیتی که در عملکرد او دیده می‌شود، برمی‌گردد.

قاریان قرآن باید اطلاعات قرآنی خود را بالا ببرند
وی یادآور شد: به عبارت دیگر بخشی از کار مربوط به بخش نظری است که به نظرم قاری قرآن نیازمند مطالعه کردن و افزایش اطلاعات قرآنی خود است و یک بخش هم بخش مراقبتی است که رفتار و منش او باید بوی قرآن بدهد.
رئیس سازمان دارالقرآن عنوان کرد: همچنین مخاطب هم باید اطلاعات و توانمندی‌های خود را در زمینه قرآن افزایش دهد؛ ما هر چه قاریان خوبی داشته باشیم اما مخاطبان ضعیف داشته باشیم باز حس و حال خواننده خیلی ظهور و بروز نمی‌کند. هم قاریان و هم شنوندگان باید بتوانند روی خود کار کنند.
در این بخش از برنامه، حسین کرمی، قاری بین‌المللی قرآن اظهار کرد: علم قرائت قرآن با علوم دیگر متفاوت است؛ زمانی که قرآن را می‌خوانیم به عمق این اقیانوس بی‌کران بیشتر پی می‌بریم که چقدر عمیق و پرمحتوا است و مطالب آن نو، به‌روز و سرشار از احساس و عبرت و حقیقت است و با حالت‌های روحی انسان در ارتباط است.
وی افزود: ما زمانی می‌توانیم تلاوت معنامحور داشته باشیم که مقدمات آن را فراهم کنیم که مقدمات این کار نیز از سوی قاری آغاز می‌‌شود. ما باید برای اینکه معنامحور بخوانیم قبل از هر چیزی باید خلوص نیت داشته باشیم؛ چرا که قرآن حالتی نیست که جنبه نمایشی داشته باشد و فقط با نغمات بازی کنیم تا دیگران ما را تشویق کنند بلکه محور ذهن قاری باید همیشه متوجه آیات باشد و قاری فقط باید روی آیات متمرکز شود.

لزوم پردازش آیات توسط قاری قرآن
کرمی با بیان اینکه اگر قاری آنچه را که می‌خواند با تمام وجود نخواند هیچگاه روی مخاطبان تأثیر نمی‌گذارد، گفت: یک قاری قران باید روی آیاتی که می‌خواهد تلاوت کند پردازش داشته باشد؛ آیات را مطالعه کند روی آیات پردازش کند و به آیات فکر کند. پس قاریان قرآن باید مقام‌های صوتی را بدانند و از تمامی ابزارها طوری استفاده کنند که انگار یک خطابه قرانی می‌خوانند.
همچنین، قاسم رضیعی، قاری بین‌المللی قرآن میهمان تلفنی برنامه بود که در بخشی از سخنان خود اظهار کرد: امسال اولین سالی بود که فرمایشات مقام معظم رهبری در باب مسائل فنی تلاوت بود که البته جسته و گریخته درباره تلاوت دوستان هم نکاتی را می‌فرمودند اما این بار مبسوط و دقیق در فرمایشات خود به مسائل فنی اشاره کردند.
وی با بیان اینکه رویه تلاوت در کشور ما دچار آسیب‌هایی می‌شود که ممکن است جبران‌ناپذیر باشد، افزود: روندی که در حال حاضر در تلاوت قاریان وجود دارد به مرور به سمتی می‌رود که قاریان را از معنامحوری دور می‌کند اما فرمایشات مقام معظم رهبری همه سمت و سو را مشخص کرد و بزرگان تلاوت کشور را بر آن داشت تا موضع‌گیری جدی‌تری در رابطه با نوع تلاوت داشته باشند و اساتید هم باید آموزه‌های خود را بر این محور قرار دهند.

قاریان ما گاهی اوقات انشاء می‌خوانند
رضیعی ادامه داد: شاه بیت فرماشیات مقام معظم رهبری به خدمت صوت و لحن قاری برای القای معنا است. گاهی اوقات در تلاوت‌های قاریان خیلی خوب کشورمان مشاهده می‌کنیم که انشاء می‌خوانند که حضرت آقا هم در بیانات خود نیز به این مضمون اشاره داشتند که تلاوت قرآن همانند این نیست که یک متن را از رو بخوانید. برای اینکه فقط روخوانی از متن نداشته باشیم باید با ترجمه تحت الفظی آیات آشنا باشیم و ببینم که کجای این آیات باید تأکید بیشتری داشته باشیم.
در این بخش از برنامه، مهدی قره‌شیخلو اظهار کرد: ما باید ویژگی‌ها و اطلاعات معرفتی خود را نسبت به قرآن افزایش دهیم و دوم اینکه تکنیک کار را بلد باشیم و سپس تلاش کنیم این تکنیک‌ها را عملیاتی کنیم. جلسات آموزشی ما و اساتیدی که جلساتشان قاری‌پرور است اگر در جلسات خود بر معنامحوری تأکید کنند داستان متفاوت می‌شود.
وی افزود: اینقدر که روی آشنایی با نغمات و مقامات سرمایه‌گذاری می‌کنیم روی تناسب اینها با معنا و اینکه کجاها و به چه شکلی لحن بگیریم خیلی مهم است، همچنین مسابقات قرآن نیز باید شیوه‌ای باشد که توانایی قاری قرآن را مسابقات بسنجد و باید به این موضوع در مسابقات قرآن بیشتر توجه شود.
حسین کرمی در این بخش از برنامه اظهار کرد: مسابقات قرآن آفت خواندن است؛ چرا قاریان مصر می‌آیند و می‌نشینند و قرآن می‌خوانند که هم خودشان حال می‌کنند و هم مستمعین؟ زمانی که یک قاری مصری قرآن می‌خواند انگیزه‌اش این است که قرآن را خوب بخواند.
کرمی ادامه داد: من در مسابقات بین‌المللی قرآن کشورمان از قرآن خواندن قاری مصری خوشم آمد چرا که قرآنی خواند که همه مردم خوششان آمد؛ من که پشت رحل قرآن نشستم، می‌افتم روی خطی که پسر از استرس و اضطراب است.

قاریان بعد از کسب رتبه در مسابقات، خوب می‌خوانند
وی در ادامه گفت: کسانی که مسابقات بین‌المللی قرآن اول شدند از زمانی خوب می‌خوانند که در مسابقات بین‌المللی قرآن اول شدند؛ ما باید فضا را به خط اول بکشیم و فضا را طوری باز کنیم که قاری تلاوت خوبی داشته باشند و هر قاری با صوت و لحن خوب به تلاوت قرآن بپردازد.
این قاری بین‌المللی قرآن عنوان کرد: مشکلی که در مسابقات قرآن کشور ما وجود دارد زیاد است و آسیب‌ها و استرس‌های زیادی در مسابقات به قاریان وارد می‌شود. امیدواریم یک روزی برسد که فرمایشات رهبر معظم انقلاب محور تلاوت قرآن در کشور قرار گیرد و قرآن معنامحور در کشور خوانده شود.
مهدی قره‌شیخلو در این برنامه گفت: به این دلیل که همه امتیازاتی که به قاریان قرآن تعلق می‌گیرد در گرو مسابقات قرآن است این مسئله ناخواسته باعث شده است تا قاریان برای کسب توفیقات یک روزی رتبه اول این مسابقات را به دست آورند.
وی یادآور شد: یکی از دلایلی که باعث شده مداحلی در کشور رشد پیدا کند این بوده است که مداحان مسابقه نداشته‌اند اما در حوزه تلاوت قرآن به این دلیل که مسابقات برگزار می‌شود و استرس‌هایی برای قاریان ایجاد می‌شود مشکلات دیگری ایجاد می‌شود که همین مسائل موجب می‌شود تا از تلاوت معنامحور دور بوده و فقط به تلاوت مسابقه‌ای توجه کنیم.